Επίδραση της Κλιματικής Αλλαγής στην Γεωργία.

Το κλίμα αλλάζει. Αυτό δεν το λένε μόνον οι επιστήμονες, αλλά το παρατηρούν στην πράξη οι αγρότες.

Ήδη, την εικοσαετία 1996 – 2016, είχαμε σημαντικές αλλαγές και στην Ελλάδα, σε σχέση με την εικοσαετία 1975 – 1995. Το κλίμα έγινε Μεσογειακό σε αρκετές περιοχές όπου ήταν Θαλάσσιο Νότιο, συμφώνως με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος.

Οι περιοχές που το κλίμα έγινε Μεσογειακό, όπως ορίζεται από την ΕΥΠ, περιλαμβάνουν περιοχές της Φθιώτιδας, της Θεσσαλίας, Κατερίνης και Θεσσαλονίκης και Ηλείας. Σήμερα, σε αυτές τις περιοχές μπορούν και καλλιεργούνται πιο ευαίσθητα στις χαμηλές θερμοκρασίες φυτά από ό,τι την εικοσαετία 1975 – 1995.

Γενικώς, έχει συντελεστεί ήδη μία μετατόπιση κλιματικών ζωνών προς τον βορά.

Στην Ανατολική Ευρώπη, οι αγροκλιματικές ζώνες μεταναστεύουν βορείως περίπου 100 km κάθε δεκαετία, τα τελευταία 40 χρόνια[i].

Στην Βόρεια Γερμανία, στο κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας, η μέση θερμοκρασία έχει ανέβη 2^oC και αρκετοί αγρότες έχουν αρχίσει να καλλιεργούν βερίκοκα και νεκταρίνια, πράγμα αδύνατον παλαιότερα, ενώ στην Δανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο προωθούν την παραγωγή οίνου.

Στην Σικελία, αγρότες έχουν αρχίσει να δίνουν λιγότερη σημασία στην ελαιοκαλλιέργεια ή την παραγωγή εσπεριδοειδών και στρέψαν την προσοχή τους σε καλλιέργειες μάνγκο, αβοκάντο, παπάγια και λίτσι, που είναι πιο προσοδοφόρες. Αυτά ήταν καλλιέργειες των τροπικών χωρών, αλλά πλέον έχουν επεκταθεί στην Μεσόγειο.

Την ίδια στιγμή, καθώς οι χειμώνες είναι ηπιότεροι, φυτά που απαιτούν ένα μίνιμουμ εκθέσεως σε χαμηλές θερμοκρασίες για να σχηματίσουν ανθικές καταβολές, υποφέρουν. Σε αυτές τις παραμεσόγειες περιοχές, οι αγρότες πειραματίζονται με φυτά που δεν χρειάζονται κρύο τον χειμώνα.

Αντιστρόφως, τα διετή φυτά, όπως λάχανο, πατζάρι, σέλινο, καρότο, που αν εκτεθούν σε αρκετό κρύο στην αρχή της καλλιέργειας ξεβλαστώνουν, μπορεί να δουν την περίοδο καλλιεργείας τους να μεγαλώνει, με νωρίτερα φυτέματα κάθε χρόνο.

Η άνοδος των θερμοκρασιών δεν επιτρέπει στις καλλιέργειες να συσσωρεύουν αρκετό βιολογικό υλικό, με αποτέλεσμα και η παραγωγή να φθίνει και η ποιότητα να υποφέρει. Στην Πορτογαλία, εκτιμάται ότι η απόδοση των σιτηρών θα μειωθεί 2-2,9 kg το στρέμμα μέχρι το τέλος του αιώνα, ενώ αρκετές μελέτες προειδοποιούν ότι η ποιότητα του Ισπανικού κρασιού θα υποφέρει[ii].

Η άνοδος των θερμοκρασιών δεν επηρεάζει μόνον τις καλλιέργειες. Υπάρχουν και εχθροί και ασθένειες που ευνοούνται όπως ο δάκος της ελιάς. Οι ελαιώνες της Ιταλίας πλέον επηρεάζονται σε βαθμό 80% από τον δάκο.

Επίσης, η ξηρασία το καλοκαίρι επεκτείνεται πολύ σε όλην την Ευρώπη. Οι Γερμανοί αγρότες υποφέρανε φέτος το τρίτο κατά σειράν καλοκαίρι με ξηρασία.

Πώς να προσαρμοστεί η Ευρωπαϊκή Γεωργία;

Άρδευση

Για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή, οι Ευρωπαίοι αγρότες πρέπει να αρχίσουν να βασίζονται στην άρδευση. Αυτό μπορεί να μη είναι τόσο φανερό στην Ελλάδα, που, με την εξαίρεση της Μάλτας, είναι η χώρα που αρδεύει το μεγαλύτερο ποσοστό των καλλιεργούμενων επιφανειών στην Ευρώπη[iii].

Η βελτίωση της αποδόσεως της αρδεύσεως είναι σημαντική. Αυτή περιλαμβάνει συλλογή του νερού της βροχής, στοχευμένη χρήση του αρδευτικού ύδατος (πχ στάγδην άρδευση), αλλά και επιλογή νέων η παλαιών ποικιλιών πιο ανθεκτικών στην ξηρασία.

Στους ελαιώνες, το σωστό κλάδεμα αλλά και η μη καλλιέργεια του εδάφους, με καταστροφή των ζιζανίων, βελτιώνει την αξιοποίηση του νερού.

Η αλλαγή καλλιεργειών, όπως από ελιές σε φιστικιές που αντέχουν τα πολύ θερμά και ξηρά καλοκαίρια, μπορεί να είναι μία λύση.

Ζέστη

Οι αυξημένες θερμοκρασίες, τόσο του καλοκαιριού, όσο και του χειμώνα, επιτρέπουν στους παραγωγούς να στραφούν σε πιο προσοδοφόρες τροπικές καλλιέργειες όπως μάνγκο, αβοκάντο, λίτσι, γκουάβα και παπάγια[iv].

Στον χώρο των λαχανικών, θα επεκταθεί η χρήση σκιάσεως (δικτυοκήπια) το καλοκαίρι. Η σκίαση όχι μόνον προστατεύει από τις υψηλές θερμοκρασίες, αλλά και μειώνει την ανάγκη σε άρδευση και μπορεί να προσαρμοσθεί να προστατεύει και από τις εντομολογικές προσβολές.

Γενικότερα μέτρα

Οι αγρότες πρέπει πλέον:

• να αναπροσαρμόσουν τις παραδοσιακές ημερομηνίες σποράς, εφαρμογής φυτοφαρμάκων ή συλλογής.
• Να επιλέγουν καλλιέργειες και ποικιλίες προσαρμοσμένες στις νέες συνθήκες διάρκειας της παραγωγικής περιόδου και νέες θερμοκρασίες.
• Να προσαρμόσουν τις καλλιέργειες χρησιμοποιώντας όλο το διαθέσιμο γενετικό υπόβαθρο, ακόμα και ποικιλίες που έχουν αναπτυχθεί με γενετική μηχανική.
• Να αναπροσαρμόσουν την άμυνα απέναντι σε εχθρούς και ασθένειες στις καινούργιες συνθήκες χρησιμοποιώντας ολοκληρωμένα προγράμματα καταπολεμήσεως.
• Να χρησιμοποιούν το νερό πιο αποτελεσματικώς με φειδώ, αποθηκεύοντας νερό της βροχής όπου είναι δυνατόν.
• Να βελτιώνουν την δομή του εδάφους, πχ με χλωρή λίπανση, ώστε να αυξάνεται η οργανική ουσία που επιτρέπει στο έδαφος να συγκρατεί περισσότερη υγρασία.

Συμπέρασμα:

Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και επηρεάζει την γεωργική παραγωγή. Οι αγροκλιματικές ζώνες μεταναστεύουν βορείως μέχρι και 100 km κάθε δεκαετία.

Οι αγρότες πρέπει να προσαρμοσθούν αυξάνοντας τις αρδευόμενες εκτάσεις και αλλάζοντας καλλιέργειες ή ποικιλίες. Πρέπει να επιλέγουν είδη και ποικιλίες που είναι πιο ανθεκτικές στα ξηρά και θερμά καλοκαίρια.

---